Het onstaan van de Vogelsport

Er zijn wereldwijd meer dan 10.000 soorten vogels, in alle soorten en maten en in alle soorten leefgebieden. Van de 10.000 soorten worden er in Nederland in elk geval minstens 1.750 gehouden en gekweekt. Uit de grote verscheidenheid in soorten volgen automatisch grote verschillen in voeding, verzorging en huisvesting. Genoeg uitdaging dus voor de kweker.

Vangen versus kweken

De meeste soorten vogels werden, tot niet zo heel lang geleden, op grote schaal gevangen en ingevoerd werden vanuit hun natuurlijke leefgebieden. Het domesticatieproces (het door selectie aangepast raken aan het leven bij mensen) is bij deze soorten hierdoor nog niet ver gevorderd. Daarom moet een kweker zich goed inlezen in hoe de soort in de natuur leeft en zich voortplant, om deze omstandigheden zo goed mogelijk na te bootsen in gevangenschap. Door generaties van selectie door mensen zullen de gekweekte soorten zich langzaam aanpassen aan het leven bij de mens en zullen ze zich ook gemakkelijker laten verzorgen en kweken. Een voorbeeld van een vogel waar dit proces al lang bij aan de gang is, is de kanarie. Deze werd al in de late middeleeuwen op het vasteland van Europa gekweekt.

Monnikenwerk

Wilde kanaries werden al rond 1450 op grote schaal gevangen (ja inderdaad, op de Canarische Eilanden) en verscheept naar het vasteland van Europa. Hier legden monniken zich toe op de kweek van de vogels. De monniken verkochten alleen de mannetjes zodat niemand anders met de vogels kon kweken. Hierdoor konden zij lang de prijs van de vogels hoog houden en konden alleen de adel en zeer rijke burgerfamilies zich een kanarie veroorloven. Decennia later werden er echter zoveel kanaries ingevoerd dat ze toch ook op andere plekken terechtkwamen en vanaf het einde van de zestiende eeuw werden er al zoveel kanaries gekweekt, dat de vangst en invoer ervan niet meer rendabel was en dus stopte.

Domesticatieproces

Door menselijke selectie ontstonden er al snel verschillende kanarierassen. De eerste gele kanarie ontstond rond 1600 en rond 1700 werd er van zuiver witte kanaries bericht. Tegenwoordig kennen we kanaries in alle kleuren, formaten en posturen. Rond 1800 was de kanarie al zodanig ingeburgerd als kooivogel, dat de Nederlandse vogelkundigen Nozeman en Sepp destijds schreven:

"In de opene lucht en vrijheid geheel ongewoon, vindt de Kanarie niets dat haar tot spijs of tot leger kan dienen, want zij is nergens mede bekend, in hare kooi daarentegen vindt zij alles, wat voor hare behoefte noodig is, (…) gelijk ook hare voorouders sedert bijna twee honderd jaren dit gewoon waren, en niets anders kenden, en ook zoo opgevoed zijn"

In die tijd was de tamme kanarie dus al volledig aangepast aan, en afhankelijk van de verzorging door mensen. We zien bij onder andere grasparkieten, zebravinken en Japanse meeuwen dat dit proces ook al vrij ver gevorderd is. Tegenwoordig zien we echter ook het belang van het behouden van de ‘wildvorm’, dus juist het selecteren op vogels die zo dicht mogelijk bij hun soortgenoten in de vrije natuur staan.